A orde de contidos vai ser: que é o tema da "federación" e por que é importante, que é Mastodon e Bluesky, como resolve o tema cada unha delas, que implicación ten isto para os usuarios (por exemplo en temas de moderación), e opinión final.

Xa vos adianto tamén que non vou comparar funcionalidades das apps (por exemplo Mastodon non ten citados e Bluesky non ten cadeados), porque iso acabarán tendo todas todo, e entendo que non é o máis importante tampouco.
Dito isto:

QUE É FEDERACIÓN?
Historicamente as redes sociais foron o que ás veces se chama "wallen gardens" (xardíns valados), é dicir: se ti tes unha conta en Twitter os teus datos de usuario están nos servidores privados de Twitter e só podes interactuar con outros usuarios de Twitter.

Como resposta, dende a comunidade opensource saíron distintas propostas de redes federadas, como puideron ser GNUSocial, Diaspora*, Mastodon e demais.

Que significa isto? Que se eu teño conta en A e ti en B, e A e B están federadas, podemos comunicarnos e compartir mensaxes e publicacións como se estivésemos no mesmo sitio.

E que por tanto, se o servidor A vai tomar polo cu, a rede segue existindo e funcionando; e se eu decido cambiarme a outro servidor, sigo mantendo a posibilidade de seguir en contacto coa mesma xente.

QUE É MASTODON?
Cando falamos de Mastodon falamos dunha app concreta que imita a Twitter, pero a realidade é que Mastodon é só unha app máis dentro do coñecido como Fediverse (a rede formada por todas as apps que implementan o protocolo ActivityPub).

Cando entras en Mastodon non te conectas só con Mastodon, senón tamén con Threads (o Twitter de Meta), Wordpress (os que teñan o plugin de ActivityPub), toda unha serie de apps como Peertube, Pixelfed, Akkoma ou Snac2, e no futuro Tumblr.

Como funciona ActivityPub e o Fediverse?
É unha solución feita para conectar apps moi diversas entre si. cada servidor funciona como unha rede social en si mesma perfectamente funcional e autónoma, e conéctase a outros servidores para mandar mensaxes.

O sistema está inspirado en como funciona o email.
Para entender como funciona fíxenvos este diagrama, no que Daniel publica un shitposting e agarda que o vexan os seus followers Alexandre e Vicente, estando este último nun servidor distinto.

Este é un exemplo resumido da comunicación entre 2 servidores, pero hai que ter en conta que no Fediverse hai miles de servidores, e todas as comunicacións fanse de servidor a servidor: se teño followers en 20 seguidores distintos, cada tweet xerará 20 chamadas.

Pros de ActivityPub:
-Pódese implementar en apps moi distintas, incluso redes sociais que previamente non estaban federadas.
-A rede é moi resistente: se un servidor cae, o resto segue a funcionar sen problemas.

-Non ten nin pode ter ningún tipo de autoridade central.

Contras de ActivityPub:
-Montarte algo pola túa conta é caro, porque tes que montar un servidor enteiro e autosuficiente.
-O admin do servidor ten moito poder. Todos os que estivesen en foros ou canles de Discord entenderán por que isto pode ser un problema.

QUE É BLUESKY?
Bluesky tamén é unha app que imita a Twitter, pero a diferencia de Mastodon non aparece dentro dunha rede federada como o Fediverse, senón ao revés: créase ao mesmo tempo que a súa rede. O protocolo que usa Bluesky é o ATProto e á rede chámana "ATmosphere".

Isto significa que cando fas conta en Bluesky só vas interactuar con outros usuarios de Bluesky (de momento), e é totalmente incompatíbel con ActivityPub. Se vos interesa, na web de Bluesky explican os motivos disto último.

Como funciona ATProto e a ATmosphere?
A ATmosphere non pretende tanto conectar varios servidores independentes como descentralizar Bluesky. É unha rede federada porque ti podes montar a túa movida propia, pero aquí separan datos, apps e feeds en servidores diferenciados.

Ti non montas "un servidor de Bluesky": só hai 1 Bluesky no que entra todo o mundo. O que ti montas é o que chaman un PDS (Private Data Server), que contén os teus datos de usuario pero non é funcional en si mesmo como app.

Despois os datos dese PDS envíanse a un Relay ou Relé, un agregador de contido que colle todos eses chíos e forma con eles un fluxo que contén todos os chíos da rede (Pensade nun indexador tipo Google).
Cando consultas o feed, o que fai Bluesky é filtrar o que traga deste Relay.

Neste exemplo, Daniel está no PDS oficial de Bluesky (bsky.social), ao igual que o seu amigo Alexandre. Vicente, en cambio, ten montado un PDS propio para el só. Alexandre e Vicente son followers de Daniel.

A maiores hai que ter en conta a existencia dos "custom feeds", un paso intermedio que recibe os chíos do Relay e envíachos filtrados ou organizados de X forma; os típicos feeds algorítmicos, como o "para ti" de Twitter. Hai por exemplo un que devolve todos os chíos en galego.

Tamén que a moderación está externalizada, non se fai dende bsky.app senón que hai servidores alleos chamados "Labelers" que etiquetan o contido inapropiado para que poidas filtralo e non velo.

Bluesky

Social media as it should be. Find your community among millions of users, unleash your creativity, and have some fun again.

^{Bluesky Social}

-É fácil migrar de PDS, e podes usar un dominio que teñas como nome de usuario.

Contras de ATProto:
-Só estás federado con Bluesky.
-O Relay é a principal virtude pero tamén o principal punto débil, é en certo modo un elemento centralizador da rede. Montar un Relay alternativo sería posíbel pero carísimo, e se alguén tumba o Relay de Bluesky, a rede cae.

Por resumilo, se buscas fuxir do carácter masivo de Twitter e procuras unha experiencia baseada en comunidades locais, máis semellante aos foros e chats de antano, Mastodon (ou calquera outra app do Fediverse) é a mellor opción para ti.

Pero se o que buscas é unha experiencia tipo Twitter de "aldea global", onde todo o mundo está conectado con todo o mundo, e aínda que valoras non depender de Elon Musk tampouco queres complicarte a vida con políticas de servidor, escolle Bluesky.

Irgendwie erinnert mich das, was heute abgeht, an das, was Eric Wareheim und "Mr. Oizo" schon vor gut einem Jahrzehnt inszenierten. Nur noch Ego, nur noch durchgeknallt, und Hauptsache Konsum, Konsum, Konsum.
(Triggerwarnung: Schusswaffen/Gewalt am Ende)

inv.nadeko.net/watch?v=sJA3gQ6…

Und falls Invidious hängt, alternativ direkt über YouTube:
youtube.com/watch?v=sJA3gQ6jmx…

HAM

This is an excerpt from Rubberhead. To see the full version, go here: vimeo.com/ondemand/rubberhead Directed by Eric Wareheim FATHER John C.

^{Eric Wareheim | Invidious}